Ο Ντοστογιέφσκι και η Στέλλα Αντωνίου.

Ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι γεννήθηκε το 1821 στη Μόσχα. Το 1846 κάνει την εμφάνιση του στα γράμματα με τον «Φτωχόκοσμο», που ο κριτικός Μπελίνσκι το χαρακτήρισε ως την πρώτη προσπάθεια για ένα κοινωνικό μυθιστόρημα. Στο έργο αυτό ο Ντοστογιέφσκι μας δείχνει κάποια πρώτα στοιχεία της ιδεολογίας του. Έντονος ανθρωπισμός κυριαρχεί σε όλο το έργο.  Από τον ανθρωπισμό αυτό σκιαγραφούνταν και τα επαναστατικά του όρια. Αδυνατούσε, αυτός ο ιδεαλιστής , να ασπαστεί μια επανάσταση. Ο ονειροπόλος της κοινωνικής ειρήνης ,Ντοστογιέφσκι, δεν άργησε να έρθει με σε ρήξη με τον Μπελίνσκι, του φλογερού επαναστατικού λόγου. Ο Ντοστογιέφσκι της καθαρής λογοτεχνίας, ο Μπελίνσκι του ιστορικού υλισμού. Ο Ντοστογιέφσκι εισήγαγε στον ιδεαλισμό του μια ευαγγελική ηθική, που απέρριπτε τη βία και τις εντάσεις. Δεν θεώρησε ποτέ τους αφεντάδες κτηματίες κακούς de facto, αλλά σιχαινόταν -εκλεπτυσμένος καθώς ήταν- τους μικροαστούς.

Σε επόμενο στάδιο της ιδεολογίας του ασπάστηκε τις θεωρίες του Φουριέ. Εκεί βρήκε μια ανθρωπιστική αγάπη. Ο φουριερισμός δεν επιτίθετο σε κανένα και τρεφόταν από τα κηρύγματα και τα όνειρα μια καλύτερης σοσιαλιστικής κοινωνίας.  Παράλληλα, γνωρίζεται με τον Πετρασέφκσι και τον κύκλο του. Ένας κύκλος σοσιαλιστών,από τους πρώτους που κάνουν την εμφάνιση τους στη Ρωσίας.Η δράση τους θεωρείται  παράνομη και συνωμοτική στη τσαρική Ρωσία. Από τους συντρόφους επηρεάζεται και εμπνέεται, ίσως και να ριζοσπατικοποιείται ελαφρώς εξαιτίας και του μέντορα του Σπέσνιεφ. Φτάνει, όμως μέχρι το σημείο να ανοίξει και να διαχειριστεί το παράνομο τυπογραφείο.

Τον Απρίλιο του 1849 συλλαμβάνονται τα μέλη του κύκλου του Πετρασέφσκι. Περνούν στρατοδικείο και καταδικάζονται σε θάνατο. Τους δόθηκε όμως χάρη και η εκτέλεση ήταν εικονική. Από την φοβερή στιγμή της εκτέλεσης και μετά παρατηρείται μεταστροφή στην ιδεολογία τ συγγραφέα. Μετά την αποφυλάκιση του γίνεται όλο και πιο συντηρητικός. Αποκυρρήσει τις νεανικές τρέλες του, ζητά άδεια από τον Τσάρο να εκδόσει περιοδικό, καθ’ όλα σύμφωνο με την κρατική ιδεολογία. Από το 1864 και μετά τίθεται ενάντια στο προοδευτικό κίνημα της εποχής του. Βλέπει με καχυποψία τον εκ διαμέτρου αντίθετο χαραχτήρα του Μπακούνιν, ο οποίος μεσουρανεί.

Το περιοδικό που εκδίδει, εκπονεί ένα πολιτιστικό πρόγραμμα , που το ονομάζει «Επιστροφή στις ρίζες». Θεωρούσε πως η επιστροφή στη ρωσική παράδοση και η άρνηση των δυτικών θεωριών (σοσιαλισμός κ.λπ.) θα ήταν η λύση για τον ρωσικό λαό, αυτό που θα τον εξύψωνε ηθικά και πνευματικά. Επιπρόσθετα οδηγείται σε εθνικιστικές εκφράσεις μια σλαβόφιλης πολιτικής, που ο περιούσιος ρωσικός λαός θα εκπλήρωνε.

Στον «Ηλίθιο» και στους «Δαιμονισμένους» διακρίνονται οι νέες ιδεολογικές του τάσεις και ο αναθεματισμός των επαναστατών, με πρόφαση τον Νετσάγιεφ.

Ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι είναι ένας εκ των κορυφαίων μυθιστοριογράφων της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Όμως, όπως χαρακτηριστικά γράφει ο βιογράφος του, Λέονιντ Γκρόσσμαν » Ως μαχητής όμως και πολιτικός στοχαστής κατατάχθηκε από την ιστορία στη χορεία των σκοτεινών και κοινωνικά μνησίκακων δυνάμεων. […] Δεν μπόρεσε με γενναιότητα και επιμονή να ακολουθήσει τον δρόμο της ελευθερίας, που είχαν πάρει ο Χέρτσεν, ο Χάινε ή ο Ουγκώ.»

Η Στέλλα Αντωνίου βρίσκεται προφυλακισμένη εδώ και 15 μήνες. Αντιμετωπίζει τον νέο τρομονόμο και παρά τα ελάχιστα στοιχεία, που δεν την συνδέουν , με κάποια  τρομοκρατική οργάνωση, έχουν απορριφθεί και οι 4 αιτήσεις αποφυλάκισης της. Είναι φανερό πως η δίωξη είναι ιδεολογική και στοχευμένη. Το κράτος είναι δυσλειτουργικό, όταν χρειάζεται να προστατεύσει τον αδύναμο, αλλά είναι αμείλικτο απέναντι στους κοινωνικούς αγωνιστές και ιδεολόγους.

Πρόσφατα είχε τηλεφωνική επικοινωνία μέσα από τη φυλακή. Σ ‘ αυτή μίλησε για την κατάσταση μέσα στη φυλακή, αλλά και για την υπόθεση της. Σε μια αποστροφή του λόγου της είπε: «Δεν αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου σαν θύμα, είμαι πολιτική αντίπαλος του καθεστώτος κάτι που με τιμάει ιδιαίτερα. Γι’ αυτό βρίσκομαι εδώ που βρίσκομαι, γι’ αυτό με εκδικούνται κι εμένα και όλους τους πολιτικούς κρατούμενους. Αυτό, όμως, είναι που μου αποδεικνύει μέρα με τη μέρα ότι τελικά είχα δίκιο, είμαι περήφανη και δικαιωμένη από τις επιλογές μου, τη στάση μου και τους αγώνες μου».

Η Στέλλα Αντωνίου, δεν λιγοψύχησε μέσα στη φυλακή, η συγκρότηση της ξεπέρασε αυτή της «μεταμελημένης» ιδιοφυΐας. Δεν θα γράψει ποτέ κανένα αριστούργημα, αλλά στη πράξη της και στα λόγια της μπορεί, όποιος επιθυμεί , να βρει ένα ανάλογης ποιότητας ήθος, αξιοπρέπεια και καθαρότητα. Ο λόγος της δεν είναι λογοτεχνικός, αλλά η στάση της, ακόμα και αφού υφίσταται  τις συνέπειες, είναι ανάλογη μιας εξαιρετικής ηρωίδας, μιας νέας απέναντι σε ένα κόσμο, που λυσσάει αλλά θα αποδειχθεί λίγος για φωνές σαν την δικιά της. Κι ας λύγισε η ασχήμια του έναν Ντοστογιέφσκι.

Η τηλεφωνική επικοινωνία της Σ.Αντωνίου. Εδώ.

Ετικέτα: ταξική πάλη, επαναστάτης, ιδεολογία, κράτος

Posted in: πολιτική, Προσωπογραφία, ανάλυση